Türkiye’de Karasal İklim

Türkiye’de Karasal iklim ile ilgili ülkemizde görülen iklim tiplerinin devamı olan karasal iklim çeşitlerini ve özelliklerini inceleyeceğiz.
Karasal iklim ülkemizin birçok kısmında sıklıkla görülen bir iklimdir.
Önceki konumuz da Türkiye’de iklim Çeşitleri ve Nebat Örtüsünü işlemiştik.
Sıradaki kpss konumuz ise Türkiye’de Karasal iklim olacaktır.

Türkiye’de Karasal İklim

İç Anadolu Tarzı Karasal İklim

İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinin bir kısmında görülen iklim tipidir.
Bu iklim tarzında en çok yağış ilkbaharda, minimum yağış ise yazın görülür.
Yıllık yağış miktarı 500 mm’nin altındadır.
İlkbaharda düşen yağışlar ısınmanın da tesiri ile meydana gelen konveksiyonel yağışlardır.
Türkiyenin minimum yağış alan yerlerinden olan Tuz Gölü, Iğdır, Malatya, Elazığ çevreleri de bu iklim tipinin yayılış bölümünde yer alır.
Yağış rejimi gayri muntazam ve yağış azdır.
Kış hararet değerleri düşük, ayaz ve kar yağışlıdır.
Nemliliğin az olması hasebiyle senelik hararet farkı çoktur.
Yazlar sıcak ve kurak geçer.
Mekanik parçalanma epey sık görülür.
Bitki örtüsü bozkırdır.
Stepler ilkbahar yağışları ile yeşeren kurak dönemlerde sararan otlardır.
Bu iklim tarzında nebat örtüsü yağışın az olması sebebi ile cılızdır.

Erzurum – Kars Tarzı Sert Karasal İklim

Yıllık yağış miktarı İç Anadolu Karasal ikliminden çoktur.
Bu vaziyetin en ehemmiyetli belirleyicisi yükseltidir.
En çok yağış yaz döneminde görülür.
Kış yağışları çoğunlukla kar, yaz yağışları ise konveksiyoneldir.
Yağış rejimi düzensizdir ama yazlar kurak geçmez.
Yaz yağışlarının tesiri ile gür çayırlar meydana gelir ve bu nedenden dolayı sıklıkla büyükbaş mera hayvancılığı yapılır.
Kış mevsiminde hararet epey düşüktür.
Yükselti, kuvvetli karasallık, Sibirya yüksek basıncı sıcaklığın butonunda etkilidir.
Sıcaklık farkı epey yüksektir ve mekanik parçalanma şiddetlidir.
Karla örtülü ve donlu gün adedi en yüksek olan iklimdir.
Bitki örtüsü çayır ve iğne yapraklı ormandır.
Düşük hararet sebebi ile tarım ürünü çeşidi azdır.
tarım ürünü olgunlaşma süreci henüz uzundur.

Güneydoğu Anadolu Tarzı Karasal İklim

En çok yağış kış mevsiminde minimum yağış ise yaz mevsiminde görülür.
Yağış rejimi düzensizdir ve Akdeniz yağış rejimine benzer.
Aşırı buharlaşma sebebi ile yaz ayları kurak geçer.
Yıllık hararet farkı yaz aylarındaki ısınma sebebi ile azdır.

II. Mahmut Devresi Islahatları

Senedi İttifak gibi ehemmiyetli bir anlaşmayla birlikte padişah II. Mahmut’un askeri, eğitim, idare ve başka alanlarda yaptığı ıslahatları inceleyeceğiz. 

II. Mahmut ehemmiyetli ıslahat ve yenilikler yapan bir padişahtır.
Önceki kpss tarih konumuzda Osmanlının Dağınık hale gelmesi konusunu işlemiştik.
Sıradaki konumuz ise 2. Mahmut Devresi Islahatları olacak.

Islahatlar

Kabakçı Mustafa başkaldırısı ardından hükümdar olan IV. Mustafa, Alemdar Mustafa Paşanın çabalarıyla tahttan indirilmiş ve II. Mahmut tahta getirilmiştir.
II. Mahmut ise Alemdar Mustafa Paşayı sadrazamlık görevine getirmiştir.
Kendisi de ayan olan Alemdar Mustafa Paşa ayanlar ile padişah arasında bir kontrat yapılmasını sağlamış ve Sened-i İttifak imzalanmıştır.
Ayan: Zayıflayan merkezi otorite ile meydana çıkan mahalli güçlerdir.
Bulundukları kazanın sahibi gibi hareket eder ve devlet amirlerini dinlemezlerdi.

Sened-i İttifak (1808)

Alemdar Mustafa’nın gayreti ile Padişah ve ayanlar arasında imzalanan anlaşmadır.
Anlaşmaya göre padişah ayanların varlık ve haklarını tanıyacak, ayanlarda padişahın otoritesini tanıyacaktı.
Ve devlete kendisi yerlerinde çıkan olaylarda, vergi ve asker toplamaya takviye edeceklerdi.
Bu vesika hükümdarın yetkilerini kısıtlaması istikametiyle Magna Carta’ya benzemektedir.
Çünkü padişah otoritesini ayanlar ile paylaşmıştır.
Bu uyuşma ile padişah otoritesi sarsılmış, yetkileri kısıtlanmış ve farklı bir otoriteyi tanımıştır.

Askeri Bölgede Uygulanan Islahatlar

Sekban-ı Cedit Ocağı heyetmiş ama yeniçerilerin başkaldırısı ile sadrazam öldürülmüş ve Ocak kapatılmıştır.
Ekşinci Ocağı heyetmiş ama bu ocakta yeniçeri başkaldırısı neticesi kapatılmıştır.
1826 seneninde Vakayi Hayriye hadise ile yeniçeri ocağı kaldırılmış ve adına Asakir-i Mansureyi Muhammediye silahlı gücü heyetmiştir.
Mekteb-i Tıbbıye ve Mekteb-i harbiye askeri okulları açılmış, mehterhane kapatılarak adına Mızıka-i Hümayun heyetmiştir.
Askeri ve ekonomik emelli ilk nüfus sayımı yapılmış ama yanlızca erkeklerin sayımı yapılmıştır.

Eğitim Bölümünde Uygulanan Islahatlar

İstanbul’da ilkokul mecburî duruma gelmiş, Ortaokul konumunda Rüştiye, lise konumunda Mekteb-i Ulum-ı Edebiye kurumları açılmıştır.
İlk sefer Avrupaya talebe gönderilmiş ve askeri okullarda Fransızca mecburî ders meydana gelmiştir.

Yönetim Bölümünde Uygulanan Islahatlar

Divan-ı Hümayun kaldırılmış adına bakanlıklar heyetmiştir.
Memurluklar dahiliye ve hariciye olarak ayrılmıştır.
Devlet memurları maaşa bağlanmış ve memurlara fes, ceket ve pantolon giyme mecburiyeti giyme mecburiyeti gelmiştir.
Müsadere ve tımar sistemi kaldırılmıştır.
Köy ve semt muhtarlıkları heyetmiştir.
Posta örgütü ve polis örgütü heyetmiştir.

Diğer Islahatlar

İlk resmi gazete Takvim-i Vekayi yayınlanmıştır.
Yerli malı kullanma ve karantina programı başlatılmıştır.
Ülkeye giriş çıkışlarda ilk defa pasaport programı getirilmiştir.

Tanzimat Dönemi

Tanzimat Devresi Tanzimat fermanı ve Islahat Fermanı ve bu dönemde uygulanan ıslahatları kapsamaktadır.
Abdülmecid, Abdülaziz, V. Murat ve II. Abdülhamit Tanzimat Döneminde tahta çıkmıştır.
Önceki kpss konumuzda II. Mahmut Devresi Islahatlarını işlemiştik.
Sıradaki konumuz ise Tanzimat Devresi olacaktır.

Tanzimat Dönemi

II. Mahmut’tan ardından tahta geride bıraktığımız Abdülmecid Tanzimat Fermanı’nı ilan etmiştir.
Tanzimat Fermanı
1839 seneninde Mustafa Reşit Paşa doğrulusunda Gülhane Parkında ecnebi temsilcilere ve halka okunarak ilan edilmiştir.
Gülhane Hattı Hümayunu olarak malum bu ferman batılı devletlerin Osmanlı iç işlerine karışmasına mani olması ve devletin parçalanmasını önlemek emeliyle ilan edilmiştir.
Herkesin mal, can, ırz, namus ve hürriyetine hürmet duyulması,
Açık mahkeme ve denk şartlarda yargılanma,
Herkes gelirine göre vergi ödeyecek,
Herkes yasa önünde denk olacak,
Kalifiye mülkiyet hakkı verilecek,
Eziyet, dayak ve angarya kaldırılacak,
Rüşvet ve iltimas kalkacak şartları getirilmiştir.
Bu ferman ile padişah yetkileri ikinci sefer kısıtlanmış vergi, askere gitme vatandaşlık durumuna getirilmiştir.
Osmanlıda ilk defa yasa kuvveti avantajı kabul edilmiş ve anayasal müddetçe geçişe ilk ismim atılmıştır.
Fakat bu ıslahat çalışmaları ile Osmanlı arzuladığı neticeleri alamamıştır.
Yabancı devletler azınlıklar için bu hakları yetersiz bulmuş ve baskı ile 1856 seneninde Osmanlıyı Islahat Fermanını yayınlamak mecburiyetinde bırakmışlardır.

Islahat Fermanı

Azınlıklara verilen kimi haklar ile ecnebi devletlerin ülkenin iç işlerine karışması önlenmek istenmiştir.
Ayrıca bu fermanın yayınlanması ile Paris Sulh Konferansında lehine hüküm alınmasını hedeflemiştir.
Fakat ecnebi ülkelerin baskısı daha fazla artmıştır.
Ferman Paris Anlaşmasının maddesi olarak ilan edilmiş ve programı mecburî duruma gelmiştir.
Azınlıklara;
Bedelli askerlik,
Şirket ve banka kurma,
Devlet memuru olabilme,
Mahkemelerde denk tanıklık,
İl genel meclisinde misyon alma hakları verilmiştir.
Tanzimat fermanının duyurusu ile başlayıp I.
Meşrutiyetin duyurununa kadar süren bu devreye Tanzimat devresi adı verilir.
Bu dönemde,
Vilayet Nizamnamesi ile eyaletler kaldırılmış adına il, sancak, ilçe, nahiye ve köy idare birimleri heyetmiştir.
İl Genel Meclisleri meydana getirilmiştir.
Kaime ismindeki ilk kağıt para basılmıştır.
Tercümanı Ahval isminde ilk kalifiye gazete heyetmiştir.
İlk Osmanlı bankası olan Bank-ı Dersaadet heyetmiştir.
Eğitim Bakanlığı heyetmiştir.
İptidailer, İdadiler ve Sultaniler açılmıştır.
Ecnebi ülkelere okul açabilme hakkı verilmiştir.
İzmir – Aydın arası ilk demir yolu açılmıştır.
İlk telgrafhane heyetmiştir.
Ilk defa Avrupalı devletlerden dış borç alınmıştır.
1863 seneninde Ülke Sandıkları heyetmiştir.
Daha ardından Ziraat Bankasına dönüşmüştür.
Danıştay heyetmiştir.
İlk üniversite olan Darül Fünun açılmıştır.

Türkiye’de Nüfus

Sınırları belirli bir alan içerisinde yaşam sürdüren insanların sayısına nüfus adı verilir.
İnsan adedinin belirlenmesi ve buna bağlı birçok nedenlerle nüfus sayımları uygulanmaktadır.
Osmanlı’da ilk nüfus sayımı II. Mahmut döneminde yanlızca erkeklere yapılmış ve askere alıncak nüfus saptanmıştır. 

Cumhuriyet döneminde ilk kapsamı geniş nüfus sayımı 1927 seneninde gerçekleşmiştir.
Daha ardından 1935 seneninde nüfus sayımı yapılmış ve 5 senede bir yapılmasına hüküm verilmiştir.
1990 seneninde alınan kara ile bu müddet 10 seneye çıkarılmıştır.

Nüfus sayımları ile;
Ülkenin toplam nüfusu
Yaş gruplarına göre nüfusu
Cinsiyete göre nüfusu
Bir evvelki sayıma göre artış hızı
İdari birimlerdeki nüfusu
Kentsel ve kırsal nüfusu
Nüfusun eğitim seviyesi gibi verilere ulaşılır.
Doğumlar, ölümler, göçler, savaşlar, evlenmeler gibi hadiseler nüfus üstünde tesirli olmaktadır.
Bu sebeple nüfus epey parametre bir kavramdır.

Türkiye’de Nüfus Artış Hızını Etkileyen Faktörler

Doğumlar
Doğum oranları ülkenin gelişmişlik seviyesi ile yakından alakalıdır.
Kentleşme, sanayileşme ve ekonomik ilerleme seviyesi yüksek ülkelerde doğum oranları düşüktür.
Gelişim seviyesi düşük ülkelerde ise doğum oranları yüksektir.
Ülkemizin ilerleyen bir ülke olması nedeni ile doğum oranları gittikçe azalmaktadır.
Eğitim seviyesindeki artış, aile planlaması çalışmaları, kadını iş yaşamına atılması gibi unsurlarda doğum oranın butonuna sebep meydana gelmiştir.
Ülkemizde Güneydoğu Anadolu doğum seviyesi en yüksek, Karadeniz ise doğum seviyesi en düşük bölgelerimizdir.

Ölümler
Ölümlerde doğumlar gibi ülkenin gelişmişlik seviyesine göre değişiklik göstermektedir.
Yaşam koşulları iyi olan ve tıbbi imkanları ilerlemiş olan ülkelerde ölüm oranları henüz düşüktür.
Ülkemizde de ölüm oranlarında azalma görülmektedir.
Beslenme olanakları, tıptaki gelişmeleri barınak imkanları, çocuk ölümlerine karşı aşıların yaygınlaşması gibi faktörler ölüm oranları üstünde tesirli olmaktadır.

Göçler
Ülkemizde göçler iç göçler ve dış göçler olmak suretiyle ikiye ayrılır.
İç göçler ekonomik külfet ve işsizlik dolayı köyden kente olan göçler, mevsimlik göçler gibi şekillerde olabilmektedir.

Seçim İlkeleri ve Seçimler Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Seçim İlkeleri ile ilgili ülkemizdeki seçimlere hakim olan ilkeleri, seçmen olabilme şartlarını, seçimin erkene alınması ve ertelenmesi, Türk seçim sistemleri konularının üstünde duracağız.
Ülkemizdeki seçim sürecinin sebep geliştiği ve değiştiğini hep beraber göreceğiz.
önceki konumuzda Türkiye’de Seçimi işlemiştik.
Sıradaki kpss vatandaşlık dersi konumuz ise seçim İlkeleri olacak.

Seçim İlkeleri 

Seçimlerin Serbestliği:Bu ilke yurttaşların hiçbir baskı ve zorlama olmadan oy kullanabilmelerini ifade eder.
Ama anayasamız ‘’mecburi’’ oy sistemini kabul etmiştir.
Genel oy İlkesi: Parasal ve cinsiyet gibi farklılıklarına bakılmaksızın bütün yurttaşların oy hakkına sahip olmasını ifade eder.
Eşit oy İlkesi:Her seçmenin bir tek oya sahip olmasıdır.
Tek Dereceli seçim İlkesi:Tek dereceli seçim,seçmenlerin temsilcileri aracısız başka bir deyişle direk seçmesidir.
Gizli oy İlkesi: Oyun saklı olarak verilmesi, kullanılmasıdır.
Açık Sayım ve Döküm İlkesi: Oyların sayımının açık olarak yapılmasıdır.
Seçmen olabilme şartları:
TC yurttaşı olmak
18 yaşını doldurmuş olmak
Seçmen kütüğünde kaydı bulunmak
Kısıtlı olmamak
Kamu hizmetlerinde yasaklı olmamak

Seçimin Erkene Alınması Durumu

TBMM seçimleri 2007 referandum değişikliğine göre 4 senede bir yapılır.
Fakat Türkiye büyük millet meclisi müddet dolmadan seçimin yenilenmesine hüküm verebilir.
Cumhurbaşkanının seçilememesi halinde Türkiye büyük millet meclisi seçimleri yeniden yapılır.
Ayrıca yeni kurulan bakanlar heyetinin güvenoyu alamaması, gen sual neticesi yada misyon esnasında Başbakanın güvenoyu isteminin red edilmesi, 45 gün içerisinde bakanlar heyeti kurulamaması veyahut emniyet reyi alamaması vaziyetlerinde seçimin yenilenmesine hüküm verilir.
Normal seçimlerden evvel uygulanan seçimlere erken genel seçim adı verilir.

Seçimlerin Ertelenmesi

Savaş sebebi ile seçimler TBMM’nin hükmü ile bir sene sonraya ertelenebilir.
Erteleme nedeni ortadan kalkmaz ise alınan karara göre erteleme prosedürü yeniden edilir.

Ara Seçimler

TBMM üyelerinde gerçekleşen azalma ve boşalma durumunda ara seçime gidilir.
her seçim döneminde bir sefer yapabilir.
Genel seçim üstünden 30 ay geçmiş olması koşulu bulunmaktadır.
Üye tam adedinin (550) %5’i oranında azalık boşalırsa ara seçime 3 ay içerisinde gidilir.
Fakat genel seçimlere 1 sene kala ara seçim yapılamaz.

Türk seçim Sistemleri

1983 seneninde 2839 sayılı milletvekili seçimi kanununda genel baraj ve seçim etrafı barajı olarak iki değişik baraj bulunuyordu.
1986 seneninde ise kontenjan barajı eklenmişti.
1995 seneninde 4125 sayılı yasa ile seçim ve siyasi partiler kanunlarında farklılığa gidilmiş ve kontenjan barajı kaldırılmıştır.
Artık yeni kanunlara göre ülkemizde %10 ülke genel barajı yanı tek barajlı seçim sistemi kullanılmaktaydı.
Kpss genel kültür vatandaşlık dersi seçim İlkeleri konusunu bitirmiş bulunuyoruz.

Türkiye'de Seçim Sistemi

Türkiye’de seçim ile ilgili anayasaya göre ülkemizde seçim işlerinin yürütülmesi, yüksek seçim heyeti başlıklarını inceleyeceğiz.
Hayatımızda birçok sefer karşılaştığımız seçim sürecinin işleyişini, kaidelerini bu mevzu içinde değerlendireceğiz.
Önceki konumuzda Türkiye büyük millet meclisi Başkanlık Divanını işlemiştik.
Sıradaki kpss konumuz ise Türkiye’de seçim olacaktır.

Türkiye'de Seçim

Türkiye’de Seçimler, yargı uzuvlarının idare ve kontrolü altında uygulanmaktadır.
Seçimlerin başlamasından bitimine kadar, seçimin idaresi ve dürüstlüğü konusunda tüm işlemler, seçim müddetince ve seçimden ardından seçim konularıyla alakalı bütün yolsuzlukları, şikayet ve itirazları araştırma, net karara bağlama ve Türkiye büyük millet meclisi mensuplarının seçim tutanaklarını kabul etme vazifiyeti Yüksek seçim Kurulu’ nundur.

Yüksek seçim Kurulu

Kurulun Oluşumu:
YSK yedi esas ve dört yedek azadan meydana gelir.
Üyelerin altısı Yargıtay, beşi Danıştay genel kurullarınca kendisi azaları arasında seçilir.
Bu azalar, aralarında bir başkan ve bir başkanvekili seçerler.
YSK’ ya Yargıtay ve Danıştay’dan seçilmiş azalar arasından isim çekme ile ikişer yedek mensup ayrılır.
Seçilen Başkan ve Başkanvekili isim çekmeye girmezler.
Görevleri:
Seçimler ve halk oylamaları, YSK’nın genel idare ve kontrolü altında yapılır.
Seçim neticeleri ile milletvekili seçilenlerin isimleri Yüksek seçim Kurulunca ilan edilir ve Resmi Gazete’de yayımlanır.
YSK’nın karaları yargı yoluna kapalıdır.
2007 Referandum farklılıklari ile bundan sonra Reisicumhur halk doğrulusunda seçildiği için YSK Cumhurbaşkanlığı seçim tutanaklarını da araştırmaya yetki sahibi heyet meydana gelmiştir.
Yüksek seçim Heyeti Birimleri
İl seçim kurulu: İl merkezindeki en yüksek dereceli üç hakimden meydana gelir.
En ehemmiyetli vazifiyeti,il seçim etrafında seçimin derli toplu yürütülmesini sağlamaktır.
İlçe seçim heyeti :İlçedeki en yüksek dereceli hakim,başkan gerçekleşir.
Dört mensup politik partilerden alınır;iki mensup öğretmenler arasından seçilir.
Bu kurulun vazifiyeti,ilçede seçimin tertip et yürütülmesini sağlamak ve seçim işlerini denetlemektir.
Sandık Kurulu: Bir başkan ve dört azadan meydana gelir.
İlçe seçim kurulunca iyi ün sahibi okur yazar olanlar arasından sandık heyeti başkanı seçilir.
Üyelerden üçü politik partilerden içerler.
Bir mensup de yaşlı kurulu ya da yaşlı parlamentosu azaları arasından ayrılır.
Seçmen Kütükleri: Seçim dokümanı adı verilen her muhtarlıkta bir seçmen kütüğü düzenlenir.
Seçme yeterliğine bulunduran her yurttaş konutunun yer aldığı ya da minimum üç aydan ardından oturmakta yer aldığı semt muhtarlığının seçmen kütüğüne yazılır.
Bu listeler ilişkin bulunduğu seçim ilçesinde, halkın görüp okuyabileceği yerlere asılır.
Yedi gün asılı kalır.